Wywiad motywacyjny (Motivational Interviewing-MI) jest skuteczną techniką komunikacji w pracy socjalnej, szczególnie gdy klient wykazuje ambiwalencję wobec zmiany. Kluczowym aspektem tej techniki jest podkreślenie autonomii klienta, pomagając mu zrozumieć, jak jego obecne działania wpływają na jego cele życiowe.
Technika MI w praktyce skupiaja się na empatii i aktywnym słuchaniu, umożliwiając pracownikowi socjalnemu zrozumienie perspektywy klienta. Zamiast bycia poganiaczem i detektywem, dzięki technikom MI, pracownik socjalny staje się partnerem klienta, wspierając go w procesie eksploracji celów, wartości i ambicji.
Wywiad motywacyjny w pracy socjalnej jest nie tylko narzędziem skutecznego wspomagania, ale także promuje autonomię, samodeterminację i odpowiedzialność klienta za własne decyzje.
Jako pracownicy socjalni, napotykamy na klientów, z którymi możemy mieć trudności, i okazuje się, że zwykłe metody komunikacji po prostu nie działają. Klienci mogą być kłótliwi lub obojętni, wydaje się, że nie mają żadnej chęci do zmiany, pomimo oczywistej (dla nas) autodestrukcyjnej drogi, którą podążają. Kiedy to się zdarza, łatwo jest próbować przekonywać lub nawet kłócić się z klientami. Czasami czujemy się odpowiedzialni za naszych klientów i reagujemy, próbując naprawić problem. Wydaje się, że jeśli tylko moglibyśmy dostarczyć im wystarczającej ilości informacji, zadać właściwe pytania lub przedstawić konsekwencje określonej działalności, to klienci byliby otwarci na zmiany i współpracę z nami. Szczególnie często może to mieć miejsce w sytuacjach, które mają poważne konsekwencje, takich jak opieka nad dziećmi czy nadzór kuratorski.
Podstawowe techniki wywiadu motywacyjnego.
- Odbicie (Reflections): Ta technika polega na powtarzaniu lub parafrazowaniu wypowiedzi klienta, aby pokazać, że został zrozumiany, a jednocześnie pozwolić mu głębiej zrozumieć własne uczucia i przekonania. Na przykład, jeśli klient mówi: „Czasami myślę, że picie pomaga mi radzić sobie ze stresem, ale zdaję sobie sprawę, że to też sprawia, że mam problemy”, pracownik socjalny może odpowiedzieć: „Więc z jednej strony, picie daje ci poczucie ulgi od stresu, ale z drugiej strony zdajesz sobie sprawę, że to prowadzi do innych problemów.”
- Pytania otwarte (Open-Ended Questions): Pytania te pomagają klientom wyrazić swoje myśli i uczucia, zamiast dawać ograniczone odpowiedzi „tak” lub „nie”. Na przykład, zamiast pytać: „Czy czujesz się smutny?”, pracownik socjalny może zapytać: „Jakie uczucia towarzyszą Ci w związku z tą sytuacją?”.
- Wyjaśnianie ambiwalencji (Exploring Ambivalence): Ta technika polega na pomocy klientowi w zrozumieniu sprzecznych uczuć lub przekonań, które mogą utrudniać zmianę. Na przykład, pracownik socjalny może powiedzieć: „Z jednej strony mówisz, że chcesz przestać pić, ale z drugiej strony martwisz się, że stracisz sposób radzenia sobie ze stresem. Czy możemy porozmawiać o tym więcej?”.
- Wzmocnienie pozytywne (Affirmations): Ta technika polega na potwierdzeniu siły i wartości klienta. Na przykład, pracownik socjalny może powiedzieć: „Bardzo doceniam twoją otwartość do rozmowy o trudnych tematach. To pokazuje twoją siłę i determinację”.
- Podsumowanie (Summaries): Podsumowania pomagają upewnić się, że pracownik socjalny dobrze zrozumiał perspektywę klienta i pomagają w pokazaniu klientowi, jak jego myśli i uczucia wpływają na siebie nawzajem. Na przykład, pracownik socjalny może powiedzieć: „Podsumowując, mówisz, że picie pomaga ci radzić sobie ze stresem, ale zdajesz sobie też sprawę, że to prowadzi do innych problemów. Równocześnie wyrażasz obawy o to, jak sobie poradzisz ze stresem bez alkoholu. Czy to dobrze podsumowuje twoje uczucia?”.
Poniżej znajdziesz dwa przykładowe dialogi w celu lepszego zrozumienia, jak można użyć technik MI.
Pracownik socjalny (PS) rozmawia z Tomaszem, mężczyzną, który zmaga się z nadużywaniem alkoholu. Tomasz jest ambivalentny w kwestii zmiany swojego stylu życia.
PS: Witaj Tomasz, dziękuję, że zdecydowałeś się na tę rozmowę. Rozumiem, że masz pewne obawy dotyczące swojego picia. Czy możesz mi więcej o tym opowiedzieć?
Tomasz: No, wiem, że picie nie jest dla mnie dobre, ale jest to jedyny sposób, który znam, aby sobie poradzić ze stresem.
(Pracownik socjalny stosuje technikę odbicia)
PS: Czujesz, że picie pomaga ci radzić sobie ze stresem, chociaż zdajesz sobie sprawę, że to może być szkodliwe. To musi być dla ciebie trudne.
Tomasz: Tak, jest trudno. Z jednej strony, nie chcę mieć problemów z wątrobą albo stracić pracy, ale z drugiej strony nie wiem, jak poradzić sobie z moim stresem inaczej.
PS: (Pracownik socjalny używa techniki wyjaśniania ambiwalencji) Czyli z jednej strony nie chcesz doświadczać negatywnych konsekwencji picia, ale z drugiej strony obawiasz się, że nie będziesz w stanie radzić sobie ze stresem. To jest prawdziwy dylemat.
Tomasz: Tak, dokładnie. Czasami czuję, że jestem w pułapce.
PS: (Pracownik socjalny używa wzmocnienia pozytywnego) To jest trudne, ale chcę podkreślić twoją odwagę, że mówisz o tym otwarcie. Zdecydowanie dostrzegasz problem i to jest pierwszy krok do zmiany. Jakie są twoje myśli na temat poszukiwania alternatywnych sposobów radzenia sobie ze stresem?
Tomasz: Może mógłbym spróbować, ale nie jestem pewien, co by to mogło być.
PS: (Pracownik socjalny podsumowuje) Rozumiem, że chociaż jesteś otwarty na poszukiwanie alternatyw, nie jesteś jeszcze pewien, co to mogłoby być. To jest zupełnie normalne. Może moglibyśmy wspólnie rozejrzeć się za kilkoma możliwościami?
Ten dialog pokazuje, jak techniki MI mogą być wykorzystane do pracy z ambivalentnym klientem. Pracownik socjalny pokazuje empatię, akceptuje perspektywę klienta, wykorzystuje wzmocnienia pozytywne i pomaga klientowi zrozumieć swoją ambiwalencję.
Pracownik socjalny (PS) rozmawia z Marią, kobietą żyjącą w przemocowym związku. Maria jest matką dwóch dzieci, które również doświadczają przemocy.
PS: Witaj Maria, dziękuję, że zdecydowałaś się porozmawiać ze mną. To bardzo ważne, abyśmy mogli razem pracować nad poprawą Twojej sytuacji. Jak mogę Ci dzisiaj pomóc?
Maria: Nie wiem… jest tak wiele problemów. Mój partner ciągle pije i zdarzyło się, że mnie popchnął albo kopnął przy dzieciach. Niby wiem, że tak nie powinno byś, ale nie mam gdzie indziej pójść.
(Pracownik socjalny stosuje odbicie, pokazując Marii, że rozumie jej obawy)
PS: Czujesz, że jesteś w trudnej sytuacji. Przemoc ze strony partnera jest poważnym problemem, ale nie widzisz wyjścia, ponieważ nie masz innego miejsca, do którego mogłabyś pójść.
Maria: Tak, dokładnie. I co najgorsze, ja nie chcę, aby moje dzieci rosły w takim środowisku.
PS: (Pracownik socjalny wykorzystuje wzmocnienie pozytywne) To ważne, że chcesz chronić swoje dzieci i troszczysz się o ich dobro. Twoja troska o nie pokazuje, jak silną jesteś i jak bardzo je kochasz. Ale jakie obawy masz o siebie i swoje dzieci, jeśli ta sytuacja będzie trwać?
Maria: Boję się, że to wpłynie na nasze zdrowie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Nie chcę, aby moje dzieci myślały, że przemoc to norma.
PS: (Pracownik socjalny podsumowuje) Więc z jednej strony jesteś zaniepokojona, bo nie masz innego miejsca, gdzie mogłabyś pójść, ale z drugiej strony martwisz się o zdrowie swoje i dzieci, a także o to, jakie przekonania na temat przemocy mogą wynieść z tej sytuacji. To jest trudny dylemat.
Maria: Tak, bardzo. Ale naprawdę nie chcę, żebyśmy cierpieli dłużej.
PS: (Pracownik socjalny wykorzystuje technikę wyjaśniania ambiwalencji) Zdaje się, że jesteś gotowa podjąć kroki, aby zmienić tę sytuację, choć obawy o to, gdzie pójdziesz, są nadal silne. Czy moglibyśmy porozmawiać o dostępnych opcjach wsparcia, które mogą Ci pomóc w wyjściu z tej sytuacji?
Praca z osobami, które wykazują ambiwalencję, jest często wyzwaniem, ale pamiętajmy, że za każdym z tych zachowań stoi człowiek, który potrzebuje pomocy, a odpowiednie podejście może otworzyć drzwi do skutecznej zmiany i poprawy ich sytuacji życiowej.
Wywiad motywacyjny (MI) jest potężnym narzędziem, które pracownicy socjalni mogą wykorzystać, aby pomóc klientom dokonać pozytywnych zmian w swoim życiu. Jego techniki wspomagają klientów w przemyślenii swoich przekonań i zachowań, jednocześnie zapewniając, że czują się zrozumiani i wspierani.
Skupienie się na autonomiczności klienta, aktywnym słuchaniu i empatii jest kluczowe dla skuteczności MI. Przez wykorzystanie technik takich jak odbicia, pytania otwarte, wyjaśnianie ambiwalencji, wzmocnienia i podsumowania, pracownicy socjalni mogą pomóc klientom zrozumieć i przezwyciężyć bariery, które mogą utrudniać zmianę. W końcu, to zrozumienie i zaangażowanie w proces zmiany jest tym, co może przynieść prawdziwą, trwałą różnicę w życiu klientów. Dlatego wywiad motywacyjny jest niezwykle cenną techniką w pracy socjalnej.
Jeśli spodobał Ci się ten wpis polub go. Jeśli interesują Cię podobne tematy zostaw mi komentarz.
Pozdrawiam,
Zuzanna
Zuzanna Gąsienica
Podobne artykuły.
Zuzanna Gąsienica
SZKOLENIA I KONSULTACJE Z PROBLEMATYKI SAMOBÓJSTW
Możliwe, że znajdziesz również wartość w tych dodatkowych workbookach.
Zuzanna Gąsienica 