Rozpoznawanie braku zaangażowania ze strony klientów korzystających z pomocy społecznej stanowi kluczowy element skutecznej realizacji programów wsparcia.

Klienci, którzy czy to celowo, czy podświadomie, wykazują brak chęci współpracy decydują się nie angażować lub nie współdziałać z profesjonalistami. Często prezentują oni jeden lub więcej spośród różnorodnych objawów niechęci wobec specjalistów. Wszystkie instytucje od czasu do czasu napotykają klientów, którzy sprawiają trudności w nawiązaniu współpracy. Wśród nich znajdują się tacy, którzy na pozór wydają się stosować do zaleceń, a w praktyce nie robią tego, lub ci, którzy wyraźnie okazują niechęć, opór, a niekiedy nawet złość lub wrogość wobec przydzielonego pracownika pomocy społecznej. W najbardziej ekstremalnych przypadkach specjaliści mogą doświadczyć zastraszania, obelg lub gróźb przemocy.

Brak zaangażowania przejawia się na wiele sposobów, które utrudniają efektywne wdrożenie planu pomocy.

Ambiwalencja.

Jednym z takich objawów jest ambiwalencja, która odzwierciedla doświadczenie klienta odczuwającego dwoistości uczuć dotyczących zmiany swojego zachowania. Na przykład, klient może pragnąć wprowadzić jakieś konkretne zmiany, a jednocześnie odczuwać niechęć lub opór przed ich dokonaniem. Dlatego też ambiwalencja, choć może tak wyglądać, niekoniecznie zawsze oznacza brak chęci współpracy.

Każda osoba korzystająca z usług w pewnym momencie procesu pomocy doświadcza sprzeczności uczuć, co jest związane z poczuciem zależności wynikającym z otrzymywania pomocy od innych. W pracy socjalnej ambiwalencję klienta można rozpoznać na przykład poprzez jego systematyczne spóźnianie się na zaplanowane spotkania lub ich odwoływanie. Czasami rozmowy z takim klientem mogą charakteryzować się tym, że omija on trudne tematy, zamiast skoncentrować się na rozwiązywaniu istniejących problemów, co mogłoby doprowadzić go do zmian, których chce, ale i których się obawia.

Unikanie.

Drugim typowym przykładem braku zaangażowania jest unikanie. Osoba unikająca może nie pojawiać się na zaplanowanych spotkaniach, być niedostępna na planowane wizyty, czy skracać czas przeznaczony na konsultacje. Działania te nie tylko utrudniają efektywne wdrożenie planu pomocy, ale również mogą wpływać na stosunki między klientem a pracownikiem socjalnym.

Unikanie może wynikać z różnych przyczyn, takich jak lęk, niechęć do zmian, brak zaufania do instytucji, a nawet wstyd lub poczucie winy. Te zachowania, choć trudne do przełamania, wymagają od pracowników socjalnych zrozumienia, cierpliwości i konstruktywnego podejścia w celu skutecznej realizacji procesu pomocy. Pracownik socjalny musi zidentyfikować te objawy unikania i starać się nawiązać dialog, aby pomóc klientowi przezwyciężyć te bariery i skutecznie zaangażować się we współpracę.

Opór.

Opór to kolejny aspekt braku zaangażowania, który manifestuje się w kontekście współpracy z pracownikami socjalnymi. Oznacza on aktywne, choć nie zawsze otwarte, przeciwdziałanie wysiłkom zmierzającym do zmiany. Może to przyjmować formę ignorowania zaleceń, kwestionowania doradztwa profesjonalistów, czy uporczywego trzymania się starych, nieefektywnych wzorców zachowań, mimo dowodów na ich szkodliwość.

Opor może wynikać z wielu źródeł, takich jak strach przed nieznanym, brak zaufania do procesu zmiany, czy poczucie komfortu w utrzymaniu status quo. Pracownik socjalny musi rozpoznać te sygnały oporu i podejść do nich z wrażliwością i zrozumieniem. Celem jest tutaj pokazanie klientowi korzyści wynikających ze zmiany i stworzenie atmosfery zaufania.

Zamaskowana współpraca.

Zamaskowana współpraca, czasami nazywana też pustym zgadzeniem się, to kolejny wyraz braku zaangażowania, który może pojawiać się w kontekście współpracy z pracownikami socjalnymi. Chociaż na pierwszy rzut oka może się wydawać, że klient jest skłonny do współpracy, to jego zewnętrzna kooperacja często maskuje rzeczywiste niezadowolenie lub niezgodę z proponowanym planem działania. Tacy klienci mogą przychodzić na spotkania, wyrażać zgodę na zalecenia, ale jednocześnie robią wszystko, co w ich mocy, aby podważać realizację planu, nie angażując się w pełni w proces zmiany.

Takie zachowanie jest szczególnie szkodliwe, ponieważ utrudnia identyfikację rzeczywistych problemów i potrzeb klienta.

Konfrontacja.

Brak zaangażowania może również przybierać postać konfrontacyjną, co stanowi poważne wyzwanie w relacjach z pracownikami socjalnymi. Konfrontacyjne zachowanie może objawiać się poprzez kwestionowanie profesjonalizmu pracowników socjalnych, podważanie ich ekspertyzy lub kwestionowanie prawdziwości przedstawionych faktów. W takich sytuacjach klient, zamiast konstruktywnie współpracować, wchodzi w rolę adwersarza, próbując obalić twierdzenia lub strategie zaproponowane przez pracownika socjalnego.

To stanowisko, choć stanowi wyzwanie, zazwyczaj wynika z braku zaufania, niezrozumienia procesu pomocy czy strachu przed zmianą. Dlatego, konfrontując się z takim zachowaniem, pracownicy socjalni powinni podchodzić do tego z dużą wrażliwością i profesjonalizmem, starając się odbudować zaufanie, wyjaśniać nieporozumienia i łagodzić obawy, które mogą leżeć u podstaw konfrontacyjnej postawy. Tylko w ten sposób możliwe staje się przełamanie bariery konfrontacji i skuteczne zaangażowanie klienta w proces pomocy.

Ostatecznie, najbardziej ekstremalna forma braku zaangażowania jest wrogość, która może objawiać się poprzez groźby czy nawet rzeczywiste akty przemocy skierowane wobec pracowników socjalnych. W takim przypadku, zachowania te są wykorzystywane w celu zastraszenia i utrudnienia pracy.

Wrogość.

Najbardziej radykalną formą braku zaangażowania jest wrogość, która może manifestować się poprzez groźby, a nawet rzeczywiste akty przemocy skierowane przeciwko pracownikom socjalnym. Te ekstremalne zachowania są często wykorzystywane jako środek zastraszania i utrudniania realizacji planu pomocy. W takiej sytuacji, zawodowy pomagacz nie tylko musi radzić sobie z wyzwaniem pomocy osobie w potrzebie, ale również musi dbać o własne bezpieczeństwo i dobrostan.

W takich sytuacjach konieczne jest zaangażowanie odpowiednich służb, które mogą pomóc zarówno w zapewnieniu bezpieczeństwa pracownikom, jak i w zaradzeniu źródłu agresji. Wzmożona wrogość często wynika z głęboko zakorzenionych problemów emocjonalnych, które wymagają specjalistycznego wsparcia. Niemniej jednak, niezależnie od stopnia wrogości, pracownicy socjalni powinni zawsze dążyć do zachowania profesjonalizmu, empatii i cierpliwości, nie zapominając jednocześnie o własnym bezpieczeństwie i zdrowiu.

Podsumowując, rozpoznanie braku zaangażowania klienta w procesie współpracy z pracownikami pomocy społecznej, to kluczowy krok w skutecznej realizacji planu pomocowego.

Wszystkie opisane zachowania – od unikania i oporu, poprzez zamaskowaną współpracę i konfrontację, aż po ekstremalną wrogość – to sygnały, które wymagają odpowiedniej reakcji ze strony pracowników socjalnych. Ważne jest, aby nie tylko rozpoznać te znaki, ale także zrozumieć, co za nimi stoi, i odpowiednio na nie zareagować. Wykorzystanie empatii, cierpliwości, profesjonalizmu i wsparcia od innych specjalistów może pomóc w przełamaniu barier i skutecznym zaangażowaniu klienta w procesie pomocy.

Praca z osobami, które wykazują brak zaangażowania, jest często wyzwaniem, ale pamiętajmy, że za każdym z tych zachowań stoi człowiek, który potrzebuje pomocy, a odpowiednie podejście może otworzyć drzwi do skutecznej zmiany i poprawy ich sytuacji życiowej.

Jeśli spodobał Ci się ten wpis polub go. Jeśli interesują Cię podobne tematy zostaw mi komentarz.

Pozdrawiam,

Zuzanna