Dlaczego Pierwsza Pomoc w zdrowiu psychicznym? Bo tak jak w przypadku zdrowia fizycznego, pierwszej pomocy może udzielić każdy. Celem osoby niosącej pierwszą pomoc poszkodowanemu jest zachowanie życia, zapobieżenie dalszego pogorszenia się zdrowia jak i promowanie rekonwalescencji opartej na zapewnieniu poczucia komfortu i akceptacji.

Tak samo jest w przypadku kryzysu zdrowia psychicznego, każdy z nas może uratować życie komuś bliskiemu, komuś kogo zna przelotnie lub całkiem obcej osobie.

Podczas współpracy z rodzinami osób zmagających się z myślami samobójczymi, zawsze zachęcam aby byli oni uważni na potrzeby swoich bliskich i aby rozmawiali. Rozmowa jest bardzo niedocenianym „narzędziem”, którego możemy użyć za darmo, kiedy podejrzewamy, że ktoś może myśleć lub planować odebranie sobie życia.

Napiszę tutaj o sytuacji, gdzie osoba, z którą mamy kontakt przyzna, że miewa myśli samobójcze i gdzie ryzyko jest potencjalnie oddalone w czasie. Nie jest to wpis poruszający temat pomocy osobom, które już coś sobie zrobiły albo stojącym nad przepaścią. 

Oceń ryzyko

I tak, wszystko zaczyna się od rozmowy. Jeśli widzisz lub podejrzewasz, że Twój bliski z czymś się zmaga nie bój się zapytać. Jeśli dana osoba cierpi na depresję, nerwicę lub inne choroby psychiczne, czasami warto jest zapytać się wprost. O tym aby nie bać się pytać wprost pisałam we wcześniejszym wpisie zatytułowanym Ocena ryzyka samobójstwa – schemat, który ja wypracowałam.

Wiem, że dużo ludzi boi się lub czuje się nieswojo pytając o emocje albo uczucia innych, nie mówiąc już o zapytanie kogoś „czy chcesz się zabić”. Jeszcze więcej ludzi wstydzi się odpowiedzieć lub zaangażować w rozmowę. 

Szczególnie widoczne jest to u mężczyzn, którzy wierzą, że rozmawiając o swoich emocjach lub trudnościach będą przez społeczeństwo postrzegani jako jednostki słabsze. Nie ma nic bardziej mylnego. Uważam, że domeną jednostki nastawionej na przetrwanie a tym samym silnej, jest umiejętność poproszenia o pomoc, kiedy sami sobie nie radzimy. Jakoś nikogo nie dziwi korzystanie z łodzi ratunkowych zarówno przez kobiety jak i przez mężczyzn, podczas gdy statek idzie na dno. Kierując się przekonaniem, że mężczyzna jest silny i nie potrzebuje pomocy, mężczyźni powinni zostać na statku dzielnie odsyłając każdą wysyłaną w ich stronę łódkę.

W pewnym momencie warto powiedzieć sobie „mam dość, wsiadam na tą łódkę”.

Jeśli ktoś z bliskich Ci osób (przyjaciel, znajomy, współpracownik, itd.) wyznał, że myśli o samobójstwie naturalną reakcją jest wyparcie usłyszanej wiadomości, czyli zbagatelizowanie jej. Jeśli nie czujesz się na siłach lub nie uważasz aby przeprowadzenie oceny ryzyka samobójstwa leżało w Twojej gestii, przejdź do dalszej treści. 

Jeśli natomiast jesteś gotowy pomóc lub mówi Ci to osoba, z którą wiążą Cię bardzo bliskie i intymne stosunki (partner, mąż, żona, dziecko, rodzic, rodzeństwo, itd.) warto jest zagłębić się w rozmowę i dowiedzieć się więcej. Może im to uratować życie.

Zapytaj dlaczego myślą, że samobójstwo to rozwiązanie, co się dzieje, że tak myślą, jak się czują i dlaczego. Czasami ludzie czują się po prostu „okropnie” sami nie wiedząc dlaczego. Niektórzy mogą być podirytowani Twoimi pytaniami. Wytłumacz, że pytasz bo się martwisz i chcesz pomóc.

Zapytaj o to dlaczego akurat teraz myślą o samobójstwie, co się zmieniło.

Postaraj się ustalić jakie są ich intencje i na ile są przygotowani do odebrania sobie życia. Niektórzy ludzie mają notoryczne myśli samobójcze, jednakże, z przeróżnych powodów nigdy nie odważyliby się do wprowadzenia ich w czyn. Inni są zdeterminowani, mają plan, przygotowali rzeczy potrzebne do odebrania sobie życia (tabletki, sznur, itd.), czasami nawet poczynili kroki aby uporządkować swoje sprawy. Jeśli o tym wiesz każ sobie oddać przygotowane rzeczy. Warto również usunąć inne potencjalne narzędzia samobójcze (np. żyletki). Dowiedz się również czy wcześniej próbowali odebrać sobie życie i czy ktoś z ich rodziny popełnił samobójstwo. Dowiedz się również na kim mogą polegać, kto może im pomóc.

Jeśli jest to ta druga grupa ludzi to Ty będziesz potrzebny, Ty będziesz mógł pomóc.

Słuchaj bez oceniania

Jeśli ktoś przyznał, że sobie nie radzi i myśli o odebraniu sobie życia słuchaj z empatią. Nie oceniaj, nie wyśmiewaj, nie rób awantur, nie rób wyrzutów, nie dramatyzuj. Wysłuchaj dlaczego ta osoba tak się czuje, co się do tego przyczyniło. Jeśli dowiesz się gdzie coś poszło nie tak będzie to wskazówka do tego jak daną sytuację naprawić.

Dodaj otuchy

W zależności od sytuacji zaoferuj wsparcie emocjonalne. Jeśli osoba cierpi z powodu depresji, nerwicy lękowej lub innych chorób, postaraj się ją zapewnić, że są to choroby, które się skutecznie leczy za pomocą środków farmakologicznych i odpowiednio dobranej terapii. 

Zachęć do skorzystania z profesjonalnej pomocy

Jeśli w grę wchodzą myśli samobójcze może nie obejść się bez pomocy specjalisty. Czasami będziesz musiał przejąć inicjatywę i umówić bliską osobę do psychologa czy psychoterapeuty. Idź z nią na umówione spotkanie, nie musisz wchodzić z nią do pokoju ale upewnij się, że dotarła na miejsce. Ja podczas pracy, kiedy jest tylko możliwość, zawsze chętnie rozmawiam z bliskimi swoich klientów (oczywiście za wcześniejszą ich zgodą) dzięki czemu mam pełniejszy obraz sytuacji.

Pilnuj aby osoba regularnie brała przepisane leki, monitoruj zmiany. Czasami ludzie stojący z boku szybciej wychwycą zmiany nastroju niż sami zainteresowani.

Zachęć do skorzystania ze środków samopomocy

Upewnij się, że osoba zmagająca się z myślami samobójczymi dobrze je, ma dużo świeżego powietrza, dobrze wypoczywa i jest odpowiednio nawodniona. Jeśli możesz spędzaj z nią dużo czasu: rozwiązuj krzyżówki, czytaj, układaj puzzle, graj na instrumencie, itd. Chodzi o to aby nie zostawić bliskiej nam osoby samej sobie. Zadzwoń z pracy w przerwie na obiad. Wyślij wiadomość. Jeśli nie mieszkacie razem odwiedź, przynieś coś do jedzenia. Po prostu bądź.

To jest kilka rzeczy, które możesz zrobić kiedy ktoś Ci powie, że myśli o samobójstwie. Nigdy jednak nie bierz odpowiedzialności za drugą osobę, gdyż psychicznie może Cię to zbyt mocno obciążyć. Wiem, że jeśli chodzi o rodzinę to jest to w pewnym sensie nie do uniknięcia, dlatego pamiętajmy o profilaktyce własnego zdrowia psychicznego o czym piszę tutaj.

Temat samobójstwa i interwencji kryzysowej są tak obszernymi zagadnieniami, że niejednokrotnie jeszcze będę do nich powracać. Jeśli coś przeoczyłam…to dopiszę:). Jeśli masz dodatkowe lub inne sugestie daj znać w komentarzach. Jeśli z czymś ciężko jest Ci się zgodzić też napisz poniżej.

Pozdrawiam

Zuzanna

---

Zdrowie i Psychika – Zuzanna Gąsienica

Podobne artykuły.