9 znaków rozpoznawczych osobowości chwiejnej emocjonalnie typu borderline – czyli, jak rozpoznać BPD

Osobowość chwiejna emocjonalnie typu borderline lub inaczej, zaburzenie osobowości z pogranicza, dzień po dniu okazuje się dla mnie tym najbardziej skomplikowanym i wymagającym zaburzeniem, jeśli chodzi o interwencję kryzysową.
Pokrótce mówiąc, zaburzenie osobowości chwiejnej emocjonalnie cechuje się wzorcem uczuć i zachowań, które wydają się odpowiednie i uzasadnione dla osoby, która ich doświadcza, nawet jeśli te uczucia i zachowania powodują wiele problemów w jej życiu i życiu jej bliskich.

Dzisiaj zajmiemy się listą 9 znaków rozpoznawczych, którymi cechują się osoby z tym zaburzeniem (w oparciu o DSM – IV). Dodam, że do zdiagnozowania u kogoś zaburzenia osobowości chwiejnej emocjonalnie, musi u danej osoby wystąpić co najmniej 5 z poniżej wymienionych cech. W następnym wpisie powiem Wam dlaczego jest to najbardziej wymagające i dosyć trudne do leczenia zaburzenie psychiczne. 

9 znaków charakterystycznych 
osobowości „borderline”

1. Silny lęk przed odrzuceniem, czy to tym realnym, czy też tym postrzeganym, jako coś co może  się stać.

Ludzie z osobowością „borderline” żyją w przeświadczeniu, że zostaną porzucone, pozostawione i zignorowane przez innych. Niekoniecznie chodzi tylko o bycie pozostawionym przez najbliższych, czy przyjaciół. Dotyczy to również  lęku przed byciem zignorowanym lub opuszczonym przez lekarza, terapeutę, czy inne osoby, z którymi wchodzą one w relacje terapeutyczne. Osoby chore na to zaburzenie bardzo często zachowują się w sposób, w który skutecznie odsuwają od siebie bliskie osoby poprzez, ciągłe i nieuzasadnione kłótnie, wybuchy gniewu, zachowania agresywne (werbalne i fizyczne), pretensjonalność (melodramatyczność) i manipulację (groźby samobójstwa). Jest to klasyczny przykład samospełniającej się przepowiedni, gdzie ludzie z osobowością chwiejną emocjonalnie, przez swoje zachowania, najczęściej dostają to, czego najbardziej się obawiają – zostają zostawieni, zostają sami. 

2.  Niestabilne i naznaczone silnymi emocjami związki interpersonalne.

Osoby z „borderline” zazwyczaj prowadzą dość chaotyczne życie towarzyskie. Przechodzą przy tym przez burzliwe związki, czy to intymne, czy przyjacielskie. Często, nawet jeśli związek intymny okaże się być toksycznym, któremu towarzyszy przemoc fizyczna, to nie chcą go zakończyć z lęku przed poczuciem odrzucenia. Związki takich osób z innymi nacechowane są intensywnością uczuć i emocji. W jednym momencie mogą kogoś bardzo kochać aby za chwilę go znienawidzieć. Bez znaczenia, czy jest ich to mąż, żona, matka czy przyjaciel, osoba z „borderline” „zmiesza go z błotem” w przeciągu minuty. Z powodu tego mają one również problemy z utrzymaniem pracy.

3. Niestabilny i zaburzony obraz siebie. 

Osoby z osobowością z pogranicza często mają problem z określeniem własnych celów i wewnętrznych preferencji. Bezustannie starają się znaleźć odpowiedź na to kim są. Charakteryzuje się to nieustannymi zmianami w ich wyglądzie, stylu ubierania się, zmianami fryzur, zmianami otoczenia, czy nawet seksualności. Wydaje się, że notorycznie starają się one odnaleźć i poznać samych siebie i podnieść swoje poczucie wartości. 

4. Impulsywność. 

Osobowość chwiejna emocjonalnie działa bardzo impulsywnie i cechuje się brakiem kontroli własnych zachowań. Osoby te często robią coś pod wpływem chwili, bez uprzedniego zastanowienia się nad konsekwencjami swoich zachowań. Często, obserwując osobą z „borderline” ma się wrażenie, że patrzy się na kogoś niezrównoważonego. Osoby te często twierdzą, że „nie mam kontroli nad tym co robię”, „nie mogę się powstrzymać”, głównie w odniesieniu do zachowań samouszkadzających. 

5. Działania autoagresywne i ryzykowne.

Osoby te angażują się w niebezpieczne i ryzykowne zachowania, które potencjalnie mogą skończyć się poważnym uszkodzeniem ciała, zdrowia lub nawet śmiercią. Osoby z „borderline” często się samookaleczają, jako sposób na radzenie sobie z intensywnymi emocjami. Bardzo powszechne w tej grupie są również próby samobójcze, które w większości przypadków są tylko próbami, gdyż osoby te zawsze informują, albo swoich bliskich albo odpowiednie serwisy o tym, co właśnie robią albo, co mają zamiar zrobić. Nie mniej jednak, jest to grupa najbardziej narażona na śmierć przez przypadek, wtedy kiedy Ci którzy chcą pomóc po prostu się spóźnią. 

6.  Chwiejność emocjonalna i częste zmiany natroju.

Bardzo często osobowość typu „borderline” jest mylona z Zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym (bipolar disorder – BD), właśnie ze względu na zmiany nastrojów. Jest to oczywiście bardzo mylne, gdyż zmiany nastrojów w osobowości „borderline” nie mają nic wspólnego z tymi w bipolar disorder. Osobowość „borderline” charakteryzuje się zmianą nastrojów, ich intensywnością  i gwałtownością ich zmian, które są
nieproporcjonalne do zdarzeń czy okoliczności. Wszystkie osoby z tym zaburzeniem skarżą się na gwałtowność zmian swojego nastroju w ciągu dnia, z którymi nie potrafią sobie poradzić, co prowadzi do częstych wybuchów emocjonalnych. Osoby te przesadnie i bardzo ekspresyjnie reagują na uczucie złości, smutku, czy gniewu. Zazwyczaj wygląda to tak, że osoba taka jest całkiem szczęśliwa o 9 rano, smutna i urażona o 10 rano, a o 12 jest już zła i wściekła. Przeżywa ona wszystkie możliwe emocje w przeciągu kilku godzin bez obiektywnego uzasadnienia dla ich zaistnienia.

7. Chroniczne uczucie pustki

Często słyszę, jak ludzie z „borderline” mówią „jestm w środku pusta, nic tam nie ma, nie wiem co robić”. Jeszcze częściej ludzie ci zastanawiają się nad sensem swojego życia. Towarzyszy im uciążliwy brak własnej tożsamości, którą starają się wypracować poprzez burzliwe kontakty z ludźmi, nadużywanie substancji, itd. Typowym jest również to, że osoby te zamiast zwrócić się do środka, szukają na zewnątrz tych „rzeczy”, którymi mogłyby wypełnić tę pustkę.

8. Napady intensywnego gniewu, w tym agresja słowna i fizyczna.

Jest to dosyć charakterystyczna cecha osobowości chwiejnej emocjonalnie. Muszę przyznać, że w mojej praktyce zawodowej, zauważyłam, że jedynymi osobami które nie omieszkają naubliżać personelowi szpitala, kliniki, czy przychodni, są osoby z „borderline”. I to „naubliżanie” nie ogranicza się wyłącznie do wyrażenia swojego niezadowolenia. To jest już cięższa artyleria, gdzie w grę wchodzi ubliżanie personalne, groźby pod adresem nieszczęśnika, który musi zachować profesjonalizm i anielski spokój lub też groźby pod adresem całego zespołu. Osoby te tak samo zachowują się w stosunku do swoich najbliższych, przyczyniając się tym samym do rozpadu rodzin i związków.  Niektóre z nich mają po fakcie poczucie winy i budzi się w nich przerażenie, że zostaną porzucone przez tych, na których im zależy. Z poczucia winy rodzi się w nich gniew, który często wyraża się w zachowaniach samodestrukcyjnych. 

9. Doświadczanie stanów psychotycznych podczas wzburzenia emocjonalnego, np. intensywnego stresu.

Chociaż są to stany pojawiające się dosyć często, zazwyczaj jednak nie trwają długo. Osoby te będą skarżyły się na wewnętrzne nieprzyjazne głosy namawiające je do samobójstwa albo samookaleczenia. 

Konkludując, osobowość typu borderline jest zaburzeniem struktury osobowości o dosyć dużym nasileniu. Aby je zdiagnozować osoba musi przejawiać co najmniej 5 z powyższych cech. Najczęściej jednak cechuje ją chwiejność emocjonalna, podejmowanie ryzykownych zachowań i wszechogarniający lęk przed byciem porzuconym. To ostatnie stoi w sumie w centrum tego zaburzenia, gdyż lęk przed odrzuceniem jest fundamentem, na którym owe zaburzenie powstaje. 

Jeśli rozpoznajesz, kilka a może i wszystkie wyżej wymienione cechy u kogoś bliskiego, w następnym artykule napiszę Ci jak sobie z tym radzić. 

A w między czasie napisz, jeśli jakieś pytania cisną Ci się pod palce:).

Pozdrawiam

Zuzanna